Η κωμόπολη τα Ομαλά της Κεφαλλονιάς

ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑ ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ

Στην Κεφαλλονιά, το μεγαλύτερο σε έκταση νησί στα Επτάνησα, υπάρχει στην εποχή μας μια μεσόγεια κωμόπολη, τα Ομαλά, με 800 - 900 μόνιμους κατοίκους. Δικαιωματικά θεωρούνται κωμόπολη τα Ομαλά, αν συγκριθούν με την πληθυσμιακή ερήμωση που επικρατεί στην ύπαιθρο χώρα, μάλιστα δεν βασίζονται στον Τουρισμό αλλά στον πρωτογενή τομέα, τη Γεωργία και την Κτηνοτροφία. 

Η κωμόπολη αυτή συγκροτήθηκε εξ ολοκλήρου με νέο πολεοδομικό σχέδιο μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953, από δύο μεγάλα χωριά, τα Φραγκάτα και τα Βαλσαμάτα, τα οποία κτίστηκαν σε συνεχόμενη θέση. Και τα μεν Φραγκάτα ξανακτίστηκαν στην προσεισμική τους και πάλι θέση ενώ τα Βαλσαμάτα μεταφέρθηκαν δίπλα εκεί από την πλαγιά του Αίνου.

Όλες οι υπόλοιπες πόλεις και κωμοπόλεις της Κεφαλλονιάς (Αργοστόλι, Ληξούρι, Σάμη, Πόρος, Αγία Ευφημία) και ακόμη όλης της Επτανήσου, είναι παραθαλάσσιες και εν πολλοίς βασίζονται στον Τουρισμό. Αξίζει, λοιπόν, να δούμε σε ποια πλεονεκτήματα βασίζεται η μοναδικότητα της κωμόπολης τα Ομαλά της Κεφαλλονιάς, αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και τις προοπτικές ανάπτυξης που έχει. 

Και τονίζουμε εδώ ότι έως τώρα η περιοχή των Ομαλών Κεφαλλονιάς δεν έχει τη δέουσα φροντίδα και την επαρκή χρηματοδότηση τόσο από το Κράτος όσο και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με τη δυναμική του τόπου και των κατοίκων.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΗΣ ΟΜΑΛΑ

- Πολεοδομικό σχέδιο. Με την αναγκαστική απαλλοτρίωση του έτους 1955 χωροθετήθηκε η κωμόπολη Ομαλά και δημιουργήθηκαν δρόμοι, πλατείες, οικοδομικά τετράγωνα, οικόπεδα έκτασης 500 τ.μ. περίπου έκαστο για κατοικίες και άλλα για κοινόχρηστη χρήση (εκκλησίες, σχολείο, κοινοτικό γραφείο, κοινοτικό ιατρείο κλπ.).

- Γεωγραφική θέση. Η κωμόπολη Ομαλά βρίσκεται στη μέση περίπου της Κεφαλλονιάς, απέχει 13 χιλιόμετρα από το Αργοστόλι και 18 από τη Σάμη. Η μικρή απόσταση επιτρέπει να κατοικούν στα Ομαλά και να μετακινούνται καθημερινά όσοι τεχνίτες και υπάλληλοι εργάζονται στην πρωτεύουσα Αργοστόλι ή στη γύρω περιοχή. Και γενικά η κεντρική γεωγραφική θέση διευκολύνει πολύπλευρα τη ζωή όλων των κατοίκων.

- Πεδιάδα και βουνό. Η περιοχή των Ομαλών συνδυάζει πεδιάδα και βουνό, έχει δηλαδή τα δεδομένα για ανάπτυξη Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Στα Ομαλά έχει το οινοποιείο και την έδρα του ο δραστήριος Συνεταιρισμός Παραγωγών Ρομπόλας. Οι κύριες πεδινές περιοχές είναι ο κάμπος των Ομαλών και το λεκανοπέδιο της Λανούς, ενώ τριγύρω βρίσκονται τα όρη Αίνος, Ρούδι, Μονολάτη και άλλα μικρότερα. 

- Θρησκευτική πρωτεύουσα. Στα Ομαλά βρίσκεται η Μονή Αγίου Γερασίμου με το σκήνωμα του Αγίου, έτσι καθίσταται η θρησκευτική πρωτεύουσα της Κεφαλλονιάς και προσελκύει πολλούς προσκυνητές. Βρίσκεται επίσης η Μονή Αγίων Αποστόλων, Γ.Ο.Χ. Οι άλλοι δύο πολιούχοι Άγιοι των Επτανήσων βρίσκονται στις παράλιες πόλεις και πρωτεύουσες των νησιών, ο Άγιος Διονύσιος στη Ζάκυνθο και ο Άγιος Σπυρίδωνας στην Κέρκυρα.

 

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1) Ονομασία «τα Ομαλά». Έως το 1973 υπήρχαν στην περιοχή των Ομαλών τρεις Κοινότητες, Φραγκάτων, Βαλσαμάτων, Επανοχωρίου και με το ΠΔ 243/1973 συγχωνεύτηκαν διοικητικά και δημιουργήθηκε η Κοινότητα Ομαλών. Όμως εν όψει της απογραφής 1981 πάρθηκε η 42/1980 απόφαση στο Κοινοτικό Συμβούλιο Ομαλών, από 4 μόνο άτομα στο τότε 7μελές Συμβούλιο, και τον αυτοτελή οικισμό των 2 χωριών Φραγκάτα και Βαλσαμάτα ονόμασαν όχι «Ομαλά» ως όφειλαν ιστορικά –γεωγραφικά, αλλά … «Βαλσαμάτα». Στη συγκυρία εκείνη είχε προηγηθεί η παραίτηση των 3 Φραγκάδων Συμβούλων εξαιτίας άλλου θέματος (υπόθεση Νεκροταφείου Φραγκάτων) και οι αναπληρωματικοί ήταν Βαλσαμάδες. 

Έκτοτε αλλεπάλληλες προσπάθειες για λύση του προβλήματος της κοινής ονομασίας έχουν αποτύχει και η διχόνοια συδαυλίζεται επιτήδεια από πολιτικάντηδες και συνεχίζεται. Τώρα ο Δήμος Αργοστολίου έχει την ευθύνη και τη δυνατότητα λύσης με πρόταση στο Συμβούλιο Τοπωνυμιών στην Αθήνα για μετονομασία από Βαλσαμάτα σε Ομαλά. Οι πινακίδες στους δρόμους με τα τοπωνύμια Φραγκάτα και Βαλσαμάτα θα παραμένουν εσαεί, αλλά ο αυτοτελής οικισμός των 2 χωριών θα ονομάζεται Ομαλά. 

Σημειώνουμε εδώ ότι απλοί δημότες προηγούνται των πολιτικών και αποκαλούν Ομαλά την κωμόπολη των 2 χωριών, έτσι γράφουν την έδρα της επιχείρησής τους , την έδρα των επαγγελματικών αυτοκινήτων τους κλπ. Πρόκειται για την κοινή λογική δηλαδή, μακριά από παραλογισμούς, αφού κάθε χωριό είναι περήφανο για τη δική του ιστορία. Δεν χρειάζονται οι Βαλσαμάδες να αποκαλούν τα Φραγκάτα … Βαλσαμάτα!

2) Άρδευση. Δεν υπάρχει νερό άρδευσης στην περιοχή των Ομαλών, ενώ το ύψος της βροχόπτωσης είναι μεγάλο και υπερβαίνει τα 1.000 χιλιοστόμετρα βροχής κατ` έτος. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα και τα ρήγματα αφήνουν να διαρρέει το νερό υπόγεια σε άλλες περιοχές του νησιού, έτσι ο υπεδάφιος ορίζοντας νερού βρίσκεται απαγορευτικά βαθιά, περίπου στα 400 μέτρα δηλαδή στο επίπεδο της θάλασσας, όπως έχει φανεί από υδρευτικές γεωτρήσεις.

Απαιτούνται γεωλογικές μελέτες ώστε να οριστούν οι κατάλληλες τοποθεσίες όπου θα φτιαχτούν μικρά φράγματα για σχηματισμό ομβρολιμνών και άρδευση πεδινών περιοχών. Αναγκαιούν επίσης ποτίστρες αιγοπροβάτων σε κατάλληλα σημεία.

3) Οδοποιία. Βελτίωση και διατήρηση της υπάρχουσας οδοποιίας και διάνοιξη νέων αναγκαίων αγροτικών και κτηνοτροφικών δρόμων. Η οδοποιία θα πρέπει να συνοδεύσει και τα έργα άρδευσης, όπως τους νεραύλακες που θα φτιαχτούν. 

Κατασκευή σύγχρονου αυτοκινητόδρομου που θα αντικαταστήσει υπάρχοντες αγροτικούς χωματόδρομους από την αρχή του χωριού Φραγκάτα προς Γαρμπάτα –Άϊ Παρθένιο – Δρόμο Μονής Αγ. Γερασίμου, ώστε να αξιοποιηθεί η γύρω περιοχή και να αντιμετωπιστεί το οξύ κυκλοφοριακό πρόβλημα που προκύπτει το Δεκαπενταύγουστο στο πανηγύρι του Αγίου με τους χιλιάδες προσκυνητές και επισκέπτες.

Κατασκευή άλλου αυτοκινητόδρομου που θα επιτρέπει στα λεωφορεία του ΚΤΕΛ Κεφαλλονιάς να κατεβαίνουν από τη διασταύρωση Κουλούμι στα Φραγκάτα και από το Γυμναστήριο Ομαλών, που βρίσκεται ανάμεσα σε Φραγκάτα και Βαλσαμάτα, να πηγαίνουν στην εθνική οδό Αργοστολίου Σάμης, στη θέση Φόνισσα της Λανούς. Πρόκειται για ένα έργο απαραίτητο και κομβικής σημασίας, όχι ιδιαίτερα πολυέξοδο, αφού υπάρχει εκεί φαρδύς και περίπου οριζόντιος αγροτικός χωματόδρομος μήκους 1 χλμ., ώστε ελάχιστα χρειάζεται νέα χάραξη και απαλλοτριώσεις.

4) Εθνικό Κτηματολόγιο. Σωστή οριοθέτηση της κτηματικής περιφέρειας των Ομαλών, στην περιοχή του χωριού Φραγκάτα, με τα Διλινάτα.  Διότι στο Εθνικό Κτηματολόγιο εμφανίζεται ότι υπάγεται στα Διλινάτα μια Φραγκάτικη περιοχή στην Απάνω Λανού με εκατοντάδες στρέμματα αμπέλια, ελιές, χωράφια και βοσκοτόπια, τοποθεσίες Περάματα, Κοκκινοπήλια κ.άλ. έως το ξωκλήσι του Αγ. Νικολάου στα Περάματα.

 Οι ιδιοκτησίες των Φραγκάδων εκεί είναι καταγεγραμμένες στα Διλινάτα, έχουν δηλαδή Κωδικό Αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ) και φέρονται ως αγνώστου ιδιοκτήτη. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν παραλήφθηκαν οι δηλώσεις των ιδιοκτητών. Απαιτείται προσφυγή στο Μονομελές Πρωτοδικείο Κεφαλληνίας. Η τελεσίδικη απόφαση μαζί με το Τοπογραφικό Διάγραμμα τού ακινήτου πρέπει να σταλεί στην Αθήνα, στο Τμήμα Χωρικών Μεταβολών της Ελληνικό Κτηματολόγιο. Να επιστρέψει θετική εισήγηση και έτσι να κατακυρωθεί οριστικά το ακίνητο, με νέο ΚΑΕΚ. 

Τα έξοδα όμως σε Μηχανικό για το Τοπογραφικό και στον Δικηγόρο για την προσφυγή, πολλές φορές υπερβαίνουν την αξία του ακινήτου! Και παρά τα έξοδα θα κατακυρωθεί το λάθος, ότι δήθεν το ακίνητο υπάγεται στην περιοχή Διλινάτων!

Ζητήσαμε να ενδιαφερθεί η Κοινότητα Ομαλών (αίτηση 7 Φραγκάδων 864/12-9-2019), αφ` ενός για ομαδική δικαστική προσφυγή ενδιαφερομένων και αφ` ετέρου για τη σωστή οριοθέτηση της κτηματικής περιφέρειας των Ομαλών, του χωριού Φραγκάτα με τα Διλινάτα. Όμως έως τώρα ουδεμία ανταπόκριση υπήρξε.

Λέγεται στα Φραγκάτα ότι η λάθος οριοθέτηση έγινε πριν λίγες δεκαετίες εν όψει της τοποθέτησης ανεμογεννητριών στο όρος Μονολάτη. Αποζημιώθηκαν τότε ως ιδιοκτήτες του ορεινού βοσκότοπου Διλινάδες, γι` αυτό μεταφέρθηκαν αυθαιρέτως τα όρια της Κοινότητας Διλινάτων μέσα στην περιοχή Φραγκάτων, Κοινότητας Ομαλών! 

Το πρόβλημα αυτό της οριοθέτησης ζητάει λύση και μάλιστα επειγόντως. 

5) Πολιτισμός –αθλητισμός. Σπουδαία προϋπόθεση για να παραμένει και να δημιουργεί ο πληθυσμός στην περιοχή Ομαλά και ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι, αλλά και για την προσέλκυση επισκεπτών, είναι η ύπαρξη πολιτισμού και αθλητισμού, ολοχρονικά μάλιστα και όχι λιγοστές εκδηλώσεις το Καλοκαίρι. Ακολουθούν μερικές προτάσεις μας, βέβαια στην πορεία πρέπει να προστεθούν και άλλες.

Δημιουργία και λειτουργία Κοινοτικής Βιβλιοθήκης Ομαλών. Δημιουργία –λειτουργία Αγροτικού Μουσείου. Προβολή ταινιών από τον Δημοτικό Κινηματογράφο στις υπάρχουσες αίθουσες του Συλλόγου «Μέρμηγκας» στα Φραγκάτα και του τουριστικού περίπτερου στα Βαλσαμάτα. Εκλογή διοίκησης και δραστηριοποίηση ξανά του Αθλητικού Συλλόγου Ομαλών –Τρωιανάτων «Ομαλά» και όχι μόνο στο ποδόσφαιρο αλλά και σε άλλες αθλοπαιδιές, καθώς και στο στίβο, ανδρών και γυναικών. Δημιουργία υποδομής για ορειβασία και ανεμοπτερισμό στον Αίνο και στο Ρούδι: χώροι εκκίνησης, μονοπάτια, σήμανση, ορεινό καταφύγιο.

Νικόλαος Γαρμπής

Γεωπόνος – Πολιτ. Μηχανικός, εκδότης εφημ. ΦΡΑΓΚΑΤΑ